Ông bà ta thường nói thập nhân cửu trĩ, tức là mười người dân VN thì có tới chín người bệnh trĩ. Để hiểu thực hư câu chuyện này, chúng tôi đã trò chuyện với GS.TS Nguyễn Đình Hối, chuyên gia đầu ngành về phẫu thuật tiêu hóa ở VN hiện nay.
GS.TS Nguyễn Đình Hồi (trái) và PGS.TS Nguyễn Hoài Nam - Ảnh: Hoàng Thạch Vân
PGS.TSNguyễn Hoài Nam:
* Thưa GS, ông bà ta thường nói thập nhân cửu trĩ, có đúng là người VN có nhiều người bị bệnh trĩ không?
GS.TSNguyễn Đình Hối:
- Trĩ là một bệnh rất thường gặp của vùng hậu môn, nhất là ở những người lớn tuổi. Một thống kê tại nước ngoài cho thấy ở những người trên 50 tuổi thì tỉ lệ mắc bệnh trĩ là 50%. Ở VN, chưa có một thống kê nào với một quy mô lớn trong người dân để biết được chính xác số người mắc bệnh trĩ. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm nhiều năm hành nghề của các vị thầy thuốc nổi tiếng, tỉ lệ người mắc bệnh trĩ ở VN là rất lớn, hầu như ai đó trong suốt cuộc đời mình đều có một thời gian bị bệnh trĩ. Thập nhân cửu trĩ, mười người thì có đến chín người bị bệnh trĩ, câu nói của ông bà ta xưa quả là không sai.
* Người VN có lẽ hay mắc bệnh trĩ, viêm dạ dày và cao huyết áp nhất. Có một lần nói chuyện với nhà thơ Bùi Chí Vinh, tôi đã được nghe câu thơ cửa miệng của anh: Đã là dân tộc VN, không cao huyết áp cũng đau dạ dày. Cao huyết áp có thể gây chết người, còn bệnh trĩ có nguy hiểm cho tính mạng không?
- Với trình độ của y học hiện đại như ngày nay, thật ra khó có bệnh nhân nào chết vì bệnh trĩ cả. Tuy nhiên, với những bệnh nhân trĩ, chất lượng cuộc sống bị ảnh hưởng nặng nề. Đi tiêu ra máu, búi trĩ bị tắc gây đau, đi tiêu khó khăn... đã hành hạ họ và làm những người bị bệnh này suốt ngày trong một tình trạng tinh thần không thoải mái. Hơn thế nữa, bệnh nhân trĩ thường đi khám và điều trị rất trễ vì đây là một bệnh của vùng kín lúc nào cũng cần được che đậy, nên bệnh nhân thường e ngại khi đi khám, nhất là đối với phụ nữ. Có người ôm mãi nỗi niềm không biết tỏ cùng ai đến hàng chục năm, âm thầm chịu đựng, khi đến bệnh viện thì tổn thương thường là quá lớn, các phương pháp điều trị nhỏ ít xâm lấn không còn tác dụng mà phải áp dụng những phương pháp điều trị lớn, xâm lấn nhiều hơn và dĩ nhiên sẽ đau nhiều hơn.
* Như vậy rất nhiều người có khả năng bị bệnh trĩ trong suốt cuộc đời của mình, nhưng ai là người có khả năng bị bệnh trĩ cao hơn những người khác, họ có vấn đề gì đặc biệt?
- Từ trước đến giờ chưa có một công trình nghiên cứu nào cho thấy ai là người hay bị bệnh trĩ, người da trắng bị trĩ nhiều hay da vàng bị nhiều, người châu Âu hay người châu Á bị nhiều. Trong gia đình có người bị bệnh trĩ thì các thành viên khác có bị bệnh trĩ hay không. Chưa có câu trả lời chính xác. Nhưng có một số yếu tố rất quan trọng đã có khá nhiều nghiên cứu trên thế giới và cả ở VN đều cho thấy chúng là nguyên nhân gây bệnh:
- Những người phải đứng nhiều, ngồi lâu, ít vận động như nhân viên bán hàng, thợ may, thư ký...
- Những bệnh nhân mắc bệnh táo bón kinh niên, khi đi tiêu phải rặn nhiều làm tăng áp lực trong lòng ống hậu môn khiến các búi trĩ to dần và sa ra ngoài.
- Những bệnh nhân bị kiết lỵ: cũng do phải đi cầu nhiều lần trong ngày làm gia tăng áp lực trong ổ bụng, làm tăng thể tích của búi trĩ.
- Ngoài ra trĩ còn xuất hiện ở những bệnh nhân mắc các bệnh khác như hội chứng ruột kích thích, tăng áp lực trong ổ bụng, u bướu vùng hậu môn trực tràng và các vùng xung quanh...
* Thưa giáo sư, nghe nói những người khó tính, mặt lúc nào cũng cau có, đăm đăm thì hay bị bệnh trĩ lắm. Vậy khi bị bệnh trĩ người bệnh nên điều trị như thế nào?
- Bệnh trĩ có rất nhiều phương pháp điều trị khác nhau. Đầu tiên phải kể đến phương pháp nội khoa với nhiều loại thuốc và nhiều dạng sử dụng từ thuốc uống làm tăng sức bền thành mạch, kháng sinh, chống viêm, giảm đau trong cơn đau cấp tính, đến các dạng tọa dược nhét hậu môn, các loại pomade bôi tại chỗ... và là điều trị đầu tay, khởi nguồn cho mọi phương pháp điều trị khác. Tuy nhiên, điều trị bằng phương pháp nội khoa chỉ áp dụng cho những búi trĩ nhỏ, chưa bị chảy máu nhiều, đang trong giai đoạn cấp tính gây đau đớn, viêm nhiễm.
Muốn điều trị triệt để bệnh trĩ, cần phải can thiệp vào búi trĩ bằng các thủ thuật chích xơ với thuốc gây xơ, đốt lạnh, thắt dây thun, đốt điện lưỡng cực, quang đông bằng hồng ngoại hay bằng phẫu thuật cắt bỏ búi trĩ và thắt các tĩnh mạch trĩ tận gốc bằng phẫu thuật Longo và Longo cải tiến cho kết quả khá khả quan như thời gian nằm viện ngắn, giảm đau nhiều sau mổ.
* Nghe nói chỉ định điều trị trong bệnh trĩ phải căn cứ theo mức độ nặng nhẹ của bệnh, không có chỉ định chung cho mọi người?
- Đúng như vậy. Trĩ là một bệnh thường gặp với các triệu chứng như chảy máu, sa và ngứa hậu môn. Để đánh giá chính xác mức độ nặng nhẹ của bệnh, bệnh nhân cần được khám ở một bác sĩ chuyên khoa và được soi hậu môn trực tràng để đánh giá phân độ một cách chính xác. Việc chọn lựa phương pháp điều trị tùy thuộc mức độ nặng nhẹ của bệnh trĩ.
Với bệnh trĩ độ 1, bệnh nhân có thể được điều trị bằng phương pháp nội khoa đơn thuần bằng cách sử dụng các loại thuốc uống, tọa dược hay pomade bôi tại chỗ, không cần phải nằm bệnh viện. Với trĩ độ 2 và độ 3 mà búi trĩ còn nhỏ có thể sử dụng các thủ thuật như chích xơ hay đốt bằng hồng ngoại... Phẫu thuật chỉ dành cho những bệnh nhân bị trĩ độ 3 có búi trĩ to, trĩ độ 4, trĩ bị huyết khối gây tắc nghẹt cấp tính, trĩ hỗn hợp với trĩ ngoại lớn gây chảy máu và đau đớn nhiều.
* Cuối cùng với tư cách là người thầy, chuyên gia có nhiều kinh nghiệm về lĩnh vực này, xin ông cho một lời khuyên.
- Dễ thôi, hãy sống vui vẻ, sống điều độ là không sợ bệnh trĩ.
PGS.TS NGUYỄN HOÀI NAM thực hiện (tuoitre.vn)